Stel
Een nieuw teamlid, Sebastiaan, maakt een domme fout.
Hij ziet een afspraak over het hoofd, maar gelukkig redt een oplettende collega de situatie.
Na dit incident controleer je Sebastiaan regelmatig, waardoor hij steeds banger wordt om fouten te maken en …
… ja hoor
… hij maakt opnieuw een fout:
hij vergist zich in de prijs van een nieuw product.
Was de tweede fout voorspelbaar?
Gevalletje van het Pygmalion-effect?
We spreken van het Pygmalion-effect als iemand presteert naar de verwachting van een gezaghebbende.
In positieve of negatieve zin.
Hoe hoger de verwachting van iemand is, hoe beter diegene zal presteren, en omgekeerd.
Het Pygmalion effect lijkt op het principe van de selffulfilling prophecy, de zelfbevestigende voorspelling.
Wie was Pygmalion?
Dit psychologische fenomeen is terug te voeren op een verhaal van de Romeinse dichter Ovidius over de Griekse Prins Pygmalion, die een passie had voor beeldhouwen.
Pygmalion werkte dagenlang aan een ivoren sculptuur van een perfecte vrouw.
Toen het beeld eindelijk klaar was, werd hij er verliefd op.
Hij hoopte vurig dat het beeld tot leven kwam.
Schonk het talloze cadeaus en …
… smeekte de Godin Aphrodite om zijn wens in vervulling te laten gaan.
Toen hij na de zoveelste smeekbede het beeld kuste, werd het ivoor week en …
… maakte de kou van het steen plaats voor de warmte van een vrouw.
Zijn wens was in vervulling gegaan……
Het Pygmalion-effect is door de Amerikaanse psycholoog en onderzoeker Rosenthal als zodanig geduid.
Experiment
Hij nam intelligentietesten af bij schoolkinderen en deelde de resultaten met de leerkrachten.
De leerkrachten ontvingen een lijst met namen van leerlingen die “goed” scoorden.
Toen de kinderen een tijd later opnieuw werden getest, bleek dat de kinderen die eerder als ‘intelligenter’ werden beoordeeld ook aanzienlijk beter scoorden dan de ‘minder intelligente’ kinderen.
Maar wat was het geval,….
…. in werkelijkheid sloeg de eerste test nergens op.
De docenten ontvingen een lijst met willekeurige namen van leerlingen die “goed” scoorden.
De intelligente kinderen waren dus helemaal niet intelligenter dan de andere kinderen.
De kinderen die “at random” op de lijst geplaatst waren als zijnde kinderen met een hoge score, behaalde daadwerkelijk statistisch significant betere resultaten dan hun klasgenootjes.
Zonder dat de leerkrachten het doorhadden, beïnvloedde het idee dat ze hadden over bepaalde leerlingen hun manier van lesgeven en de op niets gebaseerde verwachting van de docenten omtrent de intelligentie van deze kinderen werd werkelijkheid.
Wat er werkelijk gebeurde!
In een nader onderzoek naar de mogelijke oorzaken van deze verrassende uitkomst, kwam aan het licht dat …
…. de intelligent veronderstelde kinderen veel meer aandacht kregen dan de verondersteld zwakkere broeders:
ze kregen meer beurten, …
langere spreektijd en …
betere begeleiding bij fouten.
Aan de “zwakkere” leerlingen stelden docenten lagere eisen en ze kregen minder tijd om na te denken. Hierdoor presteerden zij daadwerkelijk slechter dan de zogenaamde “betere” leerlingen.
Op deze manier werkte de verwachting van de docent onbewust door op de IQ-scores van de kinderen. Het Pygmalion-effect in optima forma.
Invloed op prestaties
Prestaties op de werkvloer worden ook beïnvloed door het Pygmalion-effect.
Een werknemer die van zijn leidinggevende te horen krijgt dat hij talentvoller is dan zijn collega’s en hierdoor snel promotie zal maken, boekt meer vooruitgang dan zijn collega’s, ongeacht of hij daadwerkelijk talentvoller is.
Zo heb ik een neefje die door zijn directe studieomgeving werd omschreven als “een uitzonderlijk talent”. Na amper 5 jaar studie behoort hij nu tot de 10 beste studenten van Nederland.
Zijn succes is voor een deel aan zijn talent toe te schrijven, maar het feit dat hij veel persoonlijke aandacht van zijn opleiders krijgt, weegt misschien veel meer.
Mijn neefje ontvangt steeds uitdagender opdrachten. Er wordt megaveel tijd in hem geïnvesteerd en hij ontvangt regelmatig positieve feedback.
Teleurstellende prestaties
Andersom werkt het Pygmalion-effect ook.
Ik ken een teamleider die onbewust meehielp aan het steeds verder onderpresteren van een teamlid. Hij vertaalde teleurstellende prestaties naar minder uitdagend werk.
Het betrokken teamlid verkrampte en ging steeds slechter functioneren.
En ja, hoor …
…. de teamleider werd bevestigd in zijn negatieve verwachtingen.
Negatief zelfbeeld
Sebastiaan, het teamlid uit het eerste voorbeeld heeft de negatieve verwachting van zijn patroon over zijn prestaties waarschijnlijk vertaald als …
“Ik kan het niet, ik ben niet goed genoeg“.
Door deze veronderstelling is hij zich zodanig gaan gedragen.
Dit negatieve beeld werd hiermee bevestigd, zodat hij kon zeggen: “Zie je wel”.
Wie denkt dat hij zal falen zal ook falen.
De self-fulfilling- prophecy is rond.
Conclusie
Verwachtingen van anderen beïnvloeden:
- onze prestaties
- en de verwachtingen die we van onszelf hebben.
Dat is iets om rekening mee te houden.
Hoe dan ook, geboren talenten zijn er maar weinig.
Met hard werken en in jezelf geloven kom je een heel eind.
Docenten, ouders, leidinggevenden, …
…. ze kunnen het allemaal mis hebben!
